Χαράρε, Βάμος, Κόνιτσα.

Πάντα μου έκανε εντύπωση η κατάληξη αυτών που κέρδισαν μεγάλα ποσά σε λαχεία (τζάμπα χρήμα) και μέσα σε λίγους μήνες τα είχαν χάσει όλα. Διαχείρηση από άσχετους ή poor management skills;

Παρόμοια κατάληξη είχαν και κάποια κράτη. Η Zimbabwe πχ, που ήταν το breadbasket της Αφρικής και εξαγωγέας τροφίμων όταν τη γη την διαχειριζόντουσαν οι ειδικοί. (Ναι, για τους λευκούς μεγαλοτσιφλικάδες μιλάω κι ας μη πιάσει κανέναν αντιρατσιστικό ντελίριο). Οταν ο Μουγκάμπε ανέλαβε την εξουσία προέβη σε αναδιανομή της γης, πήρε τα τεράστια τσιφλίκια από τους λίγους γνώστες, τα κατακερμάτισε σε χιλιάδες μικροαγρούς, και τους μοίρασε στους πολλούς.

Με δεδομένη τη ρατσιστική κυβέρνηση απαρτχάϊντ του Ian Smith, που το κακό;

Όταν θέλεις να πάει μπροστά ένα κράτος που στηρίζεται στην καλλιέργεια, προσέχεις που δίνεις το κουμάντο της γης. Επίσης , ως πρόεδρος, αντιλαμβάνεσαι την επάρκεια της οικονομίας κλίμακας, εγκαταλείπεις την ιδέα του ρομαντικού περιβολιού και κοιτάς πως να μπαλώσεις τις προεκλογικές παπαριές. Ο Μαρξιστής όμως οραματιστής, αγνόησε πλήρως την πραγματικότητα και και όχι μόνο προέβη σε κατακερματισμό, αλλά παρεχώρησε τα περιβολάκια όχι στον λαό (για να ακριβολογούμε), αλλά στους δικούς του βετεράνους πολέμου ή εγκληματίες πολέμου όπως τους αποκαλούσε ο υπόλοιπος κόσμος. Με ειδικές γνώσεις στους ακρωτηριασμούς και ομαδικούς βιασμούς αλλά πλήρη ασχετοσύνη ως προς τη γεωργία. Ο καθένας έκανε του κεφαλιού του. Ή δεν έκανε τίποτα αν έβρισκε εισόδημα μέσω «εναλλακτικών» δραστηριοτήτων. Με τη βοήθεια δε της απύθμενης διαφθοράς, το κράτος που ήταν net food exporter, τώρα πεινά. Κοινά χαρακτηριστικά με τους προαναφερθέντες «τυχερούς λαχείων» το «τζάμπα χρήμα» (ο αγρός που εδόθη ως δώρο), η ασχετοσύνη και η κλεψιά.

Ή poor management skills όπως θα έλεγαν οι ειδικοί.

Θυμήθηκα την καταστροφή της Ζιμπάμπγουε τώρα που παρακολουθώ τις αγροτικές παλαβομάρες ή κινητοποιήσεις όπως τις αποκαλούν οι ντόπιοι ομόλογοι των Αφρικανών αγροτών. Διότι κάποια κοινά στοιχεία υπάρχουν. Ως επί το πλείστον κι ο Ελληνας αγρότης είναι βετεράνος της ζωής (κυριολεκτικά και μεταφορικά), αγράμματος και αγροίκος (σορρυ, δεν μπορώ να φανταστώ κανένα πολιτισμένο άνθρωπο να μου κλείνει το δρόμο...). Και φυσικά κάνει του κεφαλιού του έχοντας τινάξει πολλές ευκαιρίες (επιδοτήσεις και προγράμματα στήριξης) στον αέρα. Θα δώσω παραδείγματα πιο κάτω.

Πρώτα όμως μια μικρή παρενθετική αναδρομή: Mε την είσοδό της στη ΕΕ η Ελλάδα άρχισε να απολαμβάνει τον χαβαλέ της κοινής αγροτικής πολιτικής, οι σχεδιαστές της οποίας είχαν σαν στόχο την αύξηση της παραγωγής και του αγροτικού εισοδήματος και τη σταθεροποίηση της αγοράς. Μέχρι το 1993 η ΕΕ προόριζε το 60% του προϋπολογισμού της στη χρηματοδότηση αυτών των στόχων. Συγχρόνως φορολόγησαν τις εισαγωγές τροφίμων και επιδότησαν τις εξαγωγές. Το αποτέλεσμα ήταν μείωση της εξάρτησης σε εισαγόμενα τρόφιμα, τεχνητή άνοδος των τιμών, και υπερπαραγωγή η οποία συνοδεύτηκε από σπατάλη νερού, διάβρωση εδαφών, και προϊόντα χαμηλής ποιότητας. Το 1990 εφαρμόστηκαν ριζικές αλλαγές για να σπάσει ο σύνδεσμος μεταξύ επιδότησης και παραγωγής, να διευρυνθεί προς διάφορες κατευθύνσεις η αγροτική οικονομία και να ικανοποιηθούν αιτήματα για υψηλότερη ασφάλεια στα τρόφιμα και περιβαντολογική προστασία. Έτσι η αγροτική πολιτική θα λάμβανε το 46% του προϋπολογισμού της ΕΕ ενώ η μείωση που θα αναλογούσε στην κάθε χώρα θα ήταν ανάλογη της αγροτικής παραγωγής.

Δυο χώρες εξαιρέθηκαν.

Η Ιρλανδία και η αφεντιά μας.

Συγκριτικά, όταν ο Βρετανός αγρότης ελάμβανε $440 σε επιδοτήσεις μεταξύ του 2000 και 2006, ο Δανός έπαιρνε $245, και ο δικός μας $3,640. Η Ελλάδα έδινε το 60% των επιδοτήσεων σε τρεις τύπους παραγωγών. Καπνό, βαμβάκι και λάδι. Το μισό αγροτικό εισόδημα φαινόταν να προέρχετο από επιδοτήσεις. Το τζάμπα χρήμα οδήγησε σε σπατάλη και σε αδιαφορία απέναντι στην παραγωγή δημητριακών, φρούτων και λαχανικών. Το αποτέλεσμα ήταν η αύξηση της εξάρτησης από εισαγωγές ενώ συγχρόνως η παραγωγή καπνού μειώθηκε λόγω αντικαπνιστικών εκστρατειών και μεταρρυθμίσεων στις καλλιέργειες. Με το βαμβάκι τα ίδια και χειρότερα. Με το λάδι δε, μετά τις φωτιές του προπερασμένου καλοκαιριού, η εικόνα έχει γίνει ασαφής. Η Αγροτική επίτροπος Marion Fischer υπολόγισε μείωση κατά 24% του αγροτικού εισοδήματος, η μεγαλύτερη στα κράτη μέλη. Σημείωσε δε η επίτροπος ότι η μείωση αυτή επήλθε σε διάστημα κατά το οποίο οι επιδοτήσεις αυξήθηκαν από 29% σε 39%.

Poor management skills θα έλεγαν οι πιο φαρμακεροί.

Το 2010 η καταβολή επιδοτήσεων θα απεξαρτηθεί της παραγωγής με το 50% να καταβάλλεται μέσω προγραμμάτων που θα αποβλέπουν στην καλλιέργεια άλλων προϊόντων. Για τα οποία ασφαλώς κάθε άλλο παρά έτοιμοι είμαστε. Γι αυτό άρχισα να διακρίνω κοινούς παρανομαστές με τους τυχερούς των λαχείων και τους εν Ζιμπάμπγουε αδελφούς και προβλέπω ότι θα προβούμε σε νέες απατεωνιές, ασχετοσύνες και εκβιασμούς όταν θα έχουμε κατασπαταλήσει και τα νέα πακέτα.

Συγκεκριμένα παραδείγματα: Στην προσπάθεια της η ΕΕ να προωθήσει νέες ασχολίες για τον αγροτικό πληθυσμό έβαλε σε αφρμογή τα προγράμματα LEADER I και LEADER II. Μέσω αυτών των προγραμμάτων μπορούσες να πάρεις επδότηση ως και 50% για επιχειρήσεις αγροτουρισμού, μια ενασχόληση που φέρνει χρήμα αν εφαρμοστεί σωστά, όπως έγινε στην Καλιφόρνια, Νότιο Γαλλία και Ιταλία. Εκεί μπορείς να μείνεις σε κάποια διαμορφωμένα αγροτικά σπίτια και για μερικές μέρες να συμμετάσχεις ή απλά να παρακολουθήσεις την παραγωγή κρασιού πχ.

Επισκέφθηκα την Κόνιτσα και είδα από κοντά την εφαρμογή του LEADER. Δεκάδες μικρά ξενοδοχεία ξεφύτρωσαν τα οποία όπως μου είπε ο δήμαρχος, ο κύριος Εξάρχου, με υπερτιμολογήσεις εισέπραξαν το 75% του κόστους από τις επιδοτήσεις, και δανείστηκαν με προνομιούχους όρους το υπόλοιπο 25%. Γι αυτό άλλωστε, -όπως μου εξήγησε ο τοπικός άρχων- μπορούν και επιβιώνουν με 25% πληρότητα. Σκασίλα του δημάρχου βέβαια που κι αυτός με τον ίδιο τρόπο έφτιαξε λαμπρό ξενοδοχείο στις παρυφές της πόλης, καθότι το κόστος για το 75% των αζήτητων κλινών, το φεσωθήκαμε εμείς οι υπόλοιποι. (Σκασίλα και των υπολοίπων κατοίκων φυσικά που καταψήφισαν την εγκατάσταση ΧΥΤΑ στην περιοχή αλλά υιοθέτησαν την άνω του εδάφους κάλυψη σκουπιδιών δίπλα στο ποταμό Βοϊδομάτη. Δε πάει να λέει το LEADER για περιβαντολλογική προστασία...).





Είχα τη χαρά δε να επισκεφθώ και ένα «καθαρά» αγροτουριστικό κατάλυμμα, όπου είδα κλουβιά με κουνελάκια/κατσικάκια/κοτούλες στην αυλή. Η νεαρά ιδιοκτήτρια με περηφάνεια μου εξήγησε ότι ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί τα κοτέτσια και να πάρει μια γεύση «αγροτιάς». Διαπίστωσα εκείνη τη μέρα ότι το ξενοδοχείο είχε δυο μόνο πελάτες. Και ένα σκυλί που λιαζόταν στην είσοδο. Δεν έσκαγε η ιδιοκτήτρια. Γιατί άλλωστε; Κοτζάμ ακίνητο είχε φτιάξει με ¾ τζάμπα χρήμα.





Κλεψιά και ασχετοσύνη. Ή poor management skills.

Η χαρά μου έγινε ακόμα πιο μεγάλη όταν επισκέφθηκα το Βάμο Χανίων, που φημίζεται κι αυτό για τον επιδοτούμενο –από εμένα- αγροτουρισμό. Βρέθηκε μια ομάδα φίλων και συγγενών, αναπαλαίωσαν με τζάμπα χρήμα τα ερείπια που είχαν βρει από τους παππούδες, και μου τα πασάρουν ως αγροτουριστικά καταλύματα με ξεχαρβαλωμένες πρίζες. Όταν ερεύνησα να μάθω πως ακριβώς εφαρμόζουν τον αγροτουρισμό, είδα ότι προσφέρουν μαθήματα μαγειρικής μια φορά τη βδομάδα, και έχουν ανοίξει ταβέρνα με τοπικά φαγητά.



Οποία καινοτομία!

Επίσης διοργάνωναν και βόλτες στο δάσος, τις οποίες όμως κατήργησαν, διότι οικοδόμοι της περιοχής άδειαζαν τα μπάζα τους εκεί, και οι τουρίστες έφευγαν με κακές εντυπώσεις.

Επιδοτούμενες «εναλλακτικές αγροτικές δραστηριότητες» είναι αυτές. Σε τομέα νευραλγικό για την οικονομία. Τομέας που κάποτε ήταν συγκριτικό πλεονέκτημα, και τώρα τίνει να γίνει, από πρώην «αγρότες» και νυν άσχετους- συγκριτικό πάθημα. Θα μου πει κάποιος ότι φταίει το τζάμπα χρήμα. Όχι απαραίτητα. Τζάμπα χρήμα δόθηκε και στους Γάλλους και έφτιαξαν σωστά πράγματα στη Ν. Γαλλία. Αυτό που φταίει είναι η «ποιότητα» του αποδέκτη. Που είτε είναι αποδέκτης τζάμπα χρήματος, είτε περιβολιού είτε οικοδομής, όταν είναι άσχετος και απατεώνας, ζημιώνει το κοινωνικό σύνολο. Ο τυχερός του λαχείου φέσωσε διάφορους με τις «επενδύσεις του» και τους δανειστές του με τη χρεωκοπία του. Ο πολέμαρχος της Ζιμπάμπγουε κατέστρεψε την οικονομία της χώρας του. Και ο δικός μας άσχετος αγρότης-ξενοδόχος, όταν δε θα βγάζει τη δόση για το 25% που δανείστηκε, θα μου ξανακλείσει τους δρόμους με αίτημα να ξαναμπεί στη τσέπη μου και να πληρώσω πάλι εγώ τις δικές του αβλεψίες, ανικανότητες και κουτοπονηριές.