Δεν ένιωσα ιδιαίτερη έκπληξη που διάβασα στη Λαμπροιστοσελίδα ότι γνωστός πρεζάκιας ομοφυλόφυλος «καλλιτέχνης» (my ass καλλιτέχνης….σε σοβαρό κράτος άνθρωπος που στηρίζει την τρομοκρατία δεν θα είχε βρει δουλειά ούτε σαν οδοκαθαριστής) εξελέγη από τους λειψούς συμπολίτες μου ως ο άνθρωπος της χρονιάς. Ο Μπαράκ Ομπάμα ήρθε πέμπτος και ο Όλιβερ Ζαμίτ έκτος.
Κι έτσι ξαναθυμήθηκα τη θεωρία του «υπερφυσικού λειψού σχεδιασμού» ενώ ξαναβεβαιώθηκα για το γεγονός ότι η θεωρία της εξέλιξης μπάζει από παντού.
Σκέφτηκα λοιπόν να δημιουργήσω μια λίστα συγκεκριμένων χαρακτηριστικών των «λειψών» ώστε να τους διακρίνουμε ευκρινέστερα και να τους αποφεύγουμε πιο αποτελεσματικά. Διότι όπως λένε και στο πόκερ, «αν δε μπορείς να διακρίνεις το βλάκα στο τραπέζι, τότε ο βλάκας είσαι εσύ».
1. Ο λειψός συνεχίζει να επενδύει εκεί που χάνει.Ο Barry Schwartz έγραψε ότι αν στο παρελθόν πήραμε λάθος αποφάσεις (που κόστισαν αρκετά) συνεχίζουμε να επενδύουμε σε αυτές. Ξόδεψες για πολλοστή φορά 500 ευρώ να φτιάξεις το συμπλέκτη και νάσου μετά διαρροή λαδιών. Το ξαναφτιάχνεις το άχρηστο ή αγοράζεις καινούργιο; Αν είσαι λειψός, το ξαναφτιάχνεις. Για είκοσι και κάτι χρόνια έβριζες τη Δύση; Τώρα που βλέπεις τι προσφέρει η Δύση και τι η Ανατολή με ποιους συμμαχείς; Αν είσαι λειψός θα συμμαχήσεις πάλι με τους υβριστές. Ο Schwartz λοιπόν λέει οτι αν χρησιμοποιούμε μια αποτυχημένη επένδυση του παρελθόντος για να δικαιολογήσουμε μια νέα, τότε πέφτουμε στην παγίδα του “sunk-cost fallacy.”
2.Ο λειψός είναι εγωκεντρικός Ο DANIEL GILBERT έγραψε ότι σε ένα πείραμα εθελοντές συνδέθηκαν με μια συσκευή που τους επίτρεπε να ασκήσουν πίεση σε κάποιον άλλον. Ο ερευνητής άρχισε με το να ασκήσει πίεση στο δάχτυλο του πρώτου εθελοντή και του ζήτησε να ασκήσει την ίδια πίεση στο δάχτυλο του δεύτερου κ.ο.κ. Διαπιστώθηκε ότι κάθε εθελοντής δεν ασκούσε την ίδια πίεση στον επόμενο αλλά 40% περισσότερη από αυτή που είχε υποστεί ο ίδιος. Αυτό οδήγησε στη κλιμάκωση της αμοιβαίας βλάβης διότι ο κάθε λειψός πίστευε πως ο άλλος είναι υπεύθυνος για το πρόβλημα και πως η δική του «αυξημένη» αντίδραση ήταν απολύτως δικαιολογημένη.
3. Ο λειψός μετατρέπει το άσχετο σε σχετικό. Ό,τι και να συμβαίνει στο κόσμο, ο λειψός θα το διαστρεβλώσει να το ταιριάξει με την παραίσθησή του. Καίνε τα τσογλάνια τα μαγαζιά του κόσμου; Φταίει ο καπιταλισμός και η Δύση την οποία μισούσαμε από το 1980 (βλέπε χαρακτηριστικό #1).
4. Ο λειψός είναι καβαλημένο καλάμι. Ο λειψός πιστεύει ότι ανήκει στους καλύτερους της ομάδας. Είσαι οδηγός και σου ζητάν να κατατάξεις εαυτόν ανάλογα με τις ικανότητές σου; Το 1981 σε μια μελέτη του Σβένσον είδαμε οτι το 80% των ερωτηθέντων κατέταξαν εαυτούς στο τοπ 30%. Ας μην πιάσω τους επαγγελματίες. Αν αρχίσεις μια συζήτηση μαζί τους, μέσα σε πέντε λεπτά θα σου εξηγήσουν για ποιο λόγο είναι άριστοι σε αυτό που κάνουν ενώ οι υπόλοιποι είναι κάφροι. Επίσης είναι άσσοι στο να διαγνώσκουν προβήματα επιχειρήσεων στις οποίες ούτε πάτησαν το πόδι τους.
5. Ο λειψός βλέπει αυτό που του λένε οι άλλοι. Σου λέει διάφορες κοτσάνες για πράγματα που δεν έχει ζήσει από πρώτο χέρι, κι όταν τον ρωτάς πως το γνωρίζει, σου λέει ότι το διάβασε στην «Ελευθεροτυπία» ή ακόμα χειρότερα στο Ίντερνετ. Ο Σολομον Ας είχε κάνει ένα ενδιαφέρον πείραμα όπου ζήτησε από εθελοντές σε μια ομάδα να κρίνουν το μέγεθος μιας γραμμής. Τα υπόλοιπα μέλη είχαν ήδη λάβει οδηγίες να δώσουν μια εμφανώς λάθος απάντηση. Περίπου τα δύο τρίτα των εθελοντών την πρώτη φορά που συμμετείχαν, διάλεξαν την απάντηση της ομάδας σαν σωστή. Οταν ρωτήθηκαν μετά γιατί το έκαναν πολλοί είπαν ότι δεν ήθελαν να φαίνονται χαζοί στα μάτια των υπολοίπων. Κι έτσι ο λειψός συμπλέει με τις ανοησίες που ακούει εδώ κι εκεί.
6. Ο λειψός θεωρεί τους άλλους μαλάκες ή μάγκες. Ο Lee Ross έγραψε ότι όταν βλέπουμε τους άλλους να αποτυγχάνουν ή να τα καταφέρνουν, ερμηνεύουμε την αποτυχία τους ή επιτυχία τους με βάση προσωπικά χαρακτηριστικά και όχι με βάση τις περιστάσεις (“the fundamental attribution error”). Κι έτσι οι τηλεθεατές νομίζουν ότι η υψηλή τηλεθέαση αποδεικνύει «ικανότητα» του πρωταγωνιστή όπως η υψηλή απόδοση ενός αμοιβαίου κεφαλαίου αποδεικνύει την ικανότητα του διαχειριστή. Συνεχίζει δε ο λειψός να χειροτερεύει την παραίσθηση με το να γενικεύει από μεμονωμένες παρατηρήσεις. Πράγμα που οδηγεί σε άλλα "έκτροπα" όταν ακούς λειψούς να συζητούν δημοσίως (βλέπε #5).
Και άλλα διάφορα που αν τα θυμηθώ θα τα προσθέσω.
Κι έτσι ξαναθυμήθηκα τη θεωρία του «υπερφυσικού λειψού σχεδιασμού» ενώ ξαναβεβαιώθηκα για το γεγονός ότι η θεωρία της εξέλιξης μπάζει από παντού.
Σκέφτηκα λοιπόν να δημιουργήσω μια λίστα συγκεκριμένων χαρακτηριστικών των «λειψών» ώστε να τους διακρίνουμε ευκρινέστερα και να τους αποφεύγουμε πιο αποτελεσματικά. Διότι όπως λένε και στο πόκερ, «αν δε μπορείς να διακρίνεις το βλάκα στο τραπέζι, τότε ο βλάκας είσαι εσύ».
1. Ο λειψός συνεχίζει να επενδύει εκεί που χάνει.Ο Barry Schwartz έγραψε ότι αν στο παρελθόν πήραμε λάθος αποφάσεις (που κόστισαν αρκετά) συνεχίζουμε να επενδύουμε σε αυτές. Ξόδεψες για πολλοστή φορά 500 ευρώ να φτιάξεις το συμπλέκτη και νάσου μετά διαρροή λαδιών. Το ξαναφτιάχνεις το άχρηστο ή αγοράζεις καινούργιο; Αν είσαι λειψός, το ξαναφτιάχνεις. Για είκοσι και κάτι χρόνια έβριζες τη Δύση; Τώρα που βλέπεις τι προσφέρει η Δύση και τι η Ανατολή με ποιους συμμαχείς; Αν είσαι λειψός θα συμμαχήσεις πάλι με τους υβριστές. Ο Schwartz λοιπόν λέει οτι αν χρησιμοποιούμε μια αποτυχημένη επένδυση του παρελθόντος για να δικαιολογήσουμε μια νέα, τότε πέφτουμε στην παγίδα του “sunk-cost fallacy.”
2.Ο λειψός είναι εγωκεντρικός Ο DANIEL GILBERT έγραψε ότι σε ένα πείραμα εθελοντές συνδέθηκαν με μια συσκευή που τους επίτρεπε να ασκήσουν πίεση σε κάποιον άλλον. Ο ερευνητής άρχισε με το να ασκήσει πίεση στο δάχτυλο του πρώτου εθελοντή και του ζήτησε να ασκήσει την ίδια πίεση στο δάχτυλο του δεύτερου κ.ο.κ. Διαπιστώθηκε ότι κάθε εθελοντής δεν ασκούσε την ίδια πίεση στον επόμενο αλλά 40% περισσότερη από αυτή που είχε υποστεί ο ίδιος. Αυτό οδήγησε στη κλιμάκωση της αμοιβαίας βλάβης διότι ο κάθε λειψός πίστευε πως ο άλλος είναι υπεύθυνος για το πρόβλημα και πως η δική του «αυξημένη» αντίδραση ήταν απολύτως δικαιολογημένη.
3. Ο λειψός μετατρέπει το άσχετο σε σχετικό. Ό,τι και να συμβαίνει στο κόσμο, ο λειψός θα το διαστρεβλώσει να το ταιριάξει με την παραίσθησή του. Καίνε τα τσογλάνια τα μαγαζιά του κόσμου; Φταίει ο καπιταλισμός και η Δύση την οποία μισούσαμε από το 1980 (βλέπε χαρακτηριστικό #1).
4. Ο λειψός είναι καβαλημένο καλάμι. Ο λειψός πιστεύει ότι ανήκει στους καλύτερους της ομάδας. Είσαι οδηγός και σου ζητάν να κατατάξεις εαυτόν ανάλογα με τις ικανότητές σου; Το 1981 σε μια μελέτη του Σβένσον είδαμε οτι το 80% των ερωτηθέντων κατέταξαν εαυτούς στο τοπ 30%. Ας μην πιάσω τους επαγγελματίες. Αν αρχίσεις μια συζήτηση μαζί τους, μέσα σε πέντε λεπτά θα σου εξηγήσουν για ποιο λόγο είναι άριστοι σε αυτό που κάνουν ενώ οι υπόλοιποι είναι κάφροι. Επίσης είναι άσσοι στο να διαγνώσκουν προβήματα επιχειρήσεων στις οποίες ούτε πάτησαν το πόδι τους.
5. Ο λειψός βλέπει αυτό που του λένε οι άλλοι. Σου λέει διάφορες κοτσάνες για πράγματα που δεν έχει ζήσει από πρώτο χέρι, κι όταν τον ρωτάς πως το γνωρίζει, σου λέει ότι το διάβασε στην «Ελευθεροτυπία» ή ακόμα χειρότερα στο Ίντερνετ. Ο Σολομον Ας είχε κάνει ένα ενδιαφέρον πείραμα όπου ζήτησε από εθελοντές σε μια ομάδα να κρίνουν το μέγεθος μιας γραμμής. Τα υπόλοιπα μέλη είχαν ήδη λάβει οδηγίες να δώσουν μια εμφανώς λάθος απάντηση. Περίπου τα δύο τρίτα των εθελοντών την πρώτη φορά που συμμετείχαν, διάλεξαν την απάντηση της ομάδας σαν σωστή. Οταν ρωτήθηκαν μετά γιατί το έκαναν πολλοί είπαν ότι δεν ήθελαν να φαίνονται χαζοί στα μάτια των υπολοίπων. Κι έτσι ο λειψός συμπλέει με τις ανοησίες που ακούει εδώ κι εκεί.
6. Ο λειψός θεωρεί τους άλλους μαλάκες ή μάγκες. Ο Lee Ross έγραψε ότι όταν βλέπουμε τους άλλους να αποτυγχάνουν ή να τα καταφέρνουν, ερμηνεύουμε την αποτυχία τους ή επιτυχία τους με βάση προσωπικά χαρακτηριστικά και όχι με βάση τις περιστάσεις (“the fundamental attribution error”). Κι έτσι οι τηλεθεατές νομίζουν ότι η υψηλή τηλεθέαση αποδεικνύει «ικανότητα» του πρωταγωνιστή όπως η υψηλή απόδοση ενός αμοιβαίου κεφαλαίου αποδεικνύει την ικανότητα του διαχειριστή. Συνεχίζει δε ο λειψός να χειροτερεύει την παραίσθηση με το να γενικεύει από μεμονωμένες παρατηρήσεις. Πράγμα που οδηγεί σε άλλα "έκτροπα" όταν ακούς λειψούς να συζητούν δημοσίως (βλέπε #5).
Και άλλα διάφορα που αν τα θυμηθώ θα τα προσθέσω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου