Το καλοκαίρι του 2007 η γνωστή πηγή γνώσης στο Διαδίκτυο, η βασιλομήτωρ Φρειδερίκη, είχε προσκληθεί στην εκδήλωση «Ενός λεπτού μαζί» όπου σύμφωνα με τα γραφόμενά της «36 κορυφαίες προσωπικότητες από τον χώρο των τεχνών και των γραμμάτων αντάλλαξαν απόψεις, εμπειρίες και σκέψεις για την Ελλάδα του σήμερα και του αύριο, για την κοινωνία και τον πολιτισμό». Ανέτρεξα στο σάϊτ της εκδήλωσης να δω και τα υπόλοιπα ονόματα της λίστας. Δεν απογοητεύτηκα. Δήμητρα Γαλάνη, Πέμη Ζούνη, Ξένια Καλογεροπούλου, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Σταμάτης Φασουλής αποτελούσαν το βαρύ πυροβολικό.
Προχθές η πηγή γνώσης ξαναλειτούργησε και πρόσφερε στο διψασμένο για ιδέες και γνώσεις κοινό food for thought, ορμώμενη από προβληματισμό που έθεσε το μπλογκ inlovewithlife.wordpress.com σε άψογα και κομψά Ελληνικά. Μια που το ερώτημα «Που είναι οι κορυφαίες προσωπικότητες» είχε ήδη απαντηθεί τον Ιούλη του 2007, η βασιλομήτωρ ένιωσε την ανάγκη να διερευνήσει με νέο διάγγελμα την ακριβή τοποθεσία των διανοούμενων. Υποθέτω οτι για να τους βρεις πρέπει πρώτα να τους γνωρίζεις. Η ΑΜ τους γνωρίζει αλλά δε μας το λέει. Πάντως μας δίνει ένα hint με το να τους τοποθετεί αόριστα ανάμεσα στους αρθογράφους και στους συζητητές σε μεταμεσονύκτια τηλεοπτικά προγράμματα. Εδώ είναι που χρειάζομαι βοήθεια από το κοινό.
Ας σοβαρευτούμε λοιπόν κι ας εκφράσουμε την ήπια αγανάκτησή μας για την καραμέλα των «διανοούμενων» και την άποψή μας για αυτή την αόρατη ράβδο πνευματικής (my ass) καθοδήγησης.
Αν σου ζητήσουν να φτιάξεις ένα κατάλογο με τους δέκα πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, ή τις πιο ακριβές περιοχές στην Αθήνα ή τα πιο πετυχημένα φιλμ του Χόλυγουντ, εύκολα το κάνεις. Τα κριτήρια είναι αντικειμενικά. Αν όμως σου ζητήσουν δημιουργία λίστας με υποκειμενικά κριτήρια, τότε ανοίγουμε τους ασκούς του Αιόλου. Ποια είναι η καλύτερη εκτέλεση της 9ης συμφωνίας; Να προτείνουμε τον Φον Καραγιάν και τη φιλαρμονική Βερολίνου; Πριν προλάβουμε να το γράψουμε κάποιος θα αντιπαραθέσει τον Μπρούνο Γουόλτερ. Οι δέκα πιο σημαντικοί διανοούμενοι του πλανήτη; Oh wow! Και μόνο που κάθομαι να συνθέσω αυτή τη λίστα, αυτόματα νιώθω τη μέθη της διανόησης να με διαπερνά. Διότι περί μέθης πρόκειται εφόσον οι διανοούμενοι είναι άγνωστοι σε εμάς. Ούτε σε εφημερίδες γράφουν, ούτε παίρνουν σβάρνα τα κανάλια πριν ή μετά τις δώδεκα. Οι γνήσιοι διανοούμενοι είναι σιωπηλοί.
Το είδος που κυκλοφορεί είναι οι ψευτοδιανοούμενοι. Που χαρακτηρίστηκαν ως «ανώτεροι» διότι έχουν μια παιδεία που τους έχει αναγνωριστεί μέσω τρίτων φορέων. Οι φορείς που δίνουν βραβεία πχ. Μου έρχεται στο νου ο ανταποκριτής των Τάϊμς της Νέας Υόρκης, Γουόλτερ Ντάραντι, που κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ όταν είχε γράψει αυτό που η τότε ιντελιντζένσια ήθελε να ακούσει: οτι ο λιμός στην Ουκρανία ήταν ψέμα. Ενώ ο Μάλκομ Μάγκεριτζ που είχε αναφέρει τους μαζικούς θανάτους εξοστρακίστηκε στην Αγγλία και έμεινε άνεργος. Οι ψευτοδιανοούμενοι γράφουν σε σοβαρά περιοδικά και δίνουν οικονομοπολιτικές συμβουλές. Τη δεκατετία του 30 έγραφαν μανιωδώς για το πόσο ακίνδυνος ήταν ο Ναζισμός και για την ανάγκη αφοπλισμού της Δύσης.
Οι ψευτοδιανοούμενοι διδάσκουν στα πανεπιστήμια και απορρίπτουν αυτά που δεν καταλαβαίνουν. Σαν τον καθηγητή του Φρεντ Σμιθ (ιδρυτή της Φεντ-Εξ) στο Γέϊλ που του βαθμολόγησε την εργασία-πρόταση για «μέσα σε μια νύχτα» μεταφορά αντικειμένων με «Γ» διότι αν και η ιδέα ήταν ενδιαφέρουσα, για να κερδίσει βαθμό πάνω από τη βάση έπρεπε να ήταν και πραγματοποιήσιμη. Οι ψευτοδιανοούμενοι πτυχιούχοι γνωστών ιδρυμάτων διοικούσαν την ΙΒΜ το 1982 και είχαν αποφανθεί ότι $100 εκατομμύρια ήταν υπερβολικά για να αγοράσουν μια εταιρία σαν την Microsoft.
Επίσης οι ψευτοδιανοούμενοι είναι συγγραφείς. Οι Σαλμάν Ρασντί και Ουμπέρτο Έκο έχουν ενδιαφέρουσα φαντασία, εξιτάρουν το κοινό με το κρυφτούλι των ηρώων και τα ακροβατικά των λέξεων, αλλά δε δίνουν μαθήματα ορθολογισμού. Απλά καθοδηγούν και καπηλεύονται τα συναισθήματά μας. Και τέλος, για να συντομεύουμε, οι ψευτοδιανοούμενοι είναι αυτοί που διαβάζουν τους κλασσικούς όταν όλοι κοιτάνε. Σαν τον Χάρυ Τρούμαν που διάβαζε Θουκυδίδη και Κικέρωνα στο πρωτότυπο και όταν ο δικαστής Καρλ Βίνσον έκανε αναφορές στα Λατινικά, ο Τρούμαν τον διόρθωνε. Και που αυτόν τον Τρούμαν οι «διανοούμενοι» της ιστορίας τον κατέταξαν διανοητικά αμέσως μετά την κολοκύθα. Ή ο χειρότερος πρόεδρος των ΗΠΑ –σύμφωνα με τους ιστορικούς διανοούμενους-, ο Κούλιτζ, που μιλούσε πέντε γλώσσες.
Και σιωπούσε και στις πέντε.
Ο Αλμπερ Καμύ είχε γράψει πως ο διανοούμενος ξέρει να παρακολουθεί το μυαλό του. Οι ψευτοδιανοούμενοι μας καλούν να παρακολουθήσουμε το δικό τους μυαλό. Και να θαυμάσουμε την ιδιοφυϊα τους. Πράγμα που δικαιώνει τον μακαρίτη Μπάκλεϋ, ιδρυτή του National Review και συχνό επικριτή του Τσόμσκυ όταν έγραψε πως θα προτιμούσε να τον διοικούσαν τα πρώτα 100 ονόματα στον τηλεφωνικό κατάλογο της Βοστώνης παρά οι καθηγητές του Χάρβαρντ.
ΥΓ
Η άποψή μου είναι οτι ο διανοούμενος δεν έχει άποψη και γι αυτό κανείς δε του παίρνει συνέντευξη. Τον ενδιαφέρουν οι απόψεις άλλων και νιώθει άνεση με την σύνθεση στην οποία προβαίνει. Ο διανοούμενος διαβάζει τους κλασσικούς και σύγχρονους, όταν κανείς δεν τον κοιτά, διότι εκτιμά τα διδάγματα του Σοφοκλή, του Σαίξπηρ και του Μπρεζίνσκι, οτι δηλαδή ο κόσμος μας είναι πλημμυρισμένος από αβεβαιότητες και αντιθέσεις. Όπως διαβάζει τον πρόεδρο Μπους για να καταλάβει πως παντός είδους ηγέτες, συγγραφείς, πολιτικοί, σύζυγοι, γονείς, φίλοι, «αγανακτισμένα παιδιά», μπλόγκερ, μπορούν να αυτοκαταστρέφονται όταν μεθούν με το οινόπνευμα της ηθικής ή πνευματικής ανωτερότητας.
Προχθές η πηγή γνώσης ξαναλειτούργησε και πρόσφερε στο διψασμένο για ιδέες και γνώσεις κοινό food for thought, ορμώμενη από προβληματισμό που έθεσε το μπλογκ inlovewithlife.wordpress.com σε άψογα και κομψά Ελληνικά. Μια που το ερώτημα «Που είναι οι κορυφαίες προσωπικότητες» είχε ήδη απαντηθεί τον Ιούλη του 2007, η βασιλομήτωρ ένιωσε την ανάγκη να διερευνήσει με νέο διάγγελμα την ακριβή τοποθεσία των διανοούμενων. Υποθέτω οτι για να τους βρεις πρέπει πρώτα να τους γνωρίζεις. Η ΑΜ τους γνωρίζει αλλά δε μας το λέει. Πάντως μας δίνει ένα hint με το να τους τοποθετεί αόριστα ανάμεσα στους αρθογράφους και στους συζητητές σε μεταμεσονύκτια τηλεοπτικά προγράμματα. Εδώ είναι που χρειάζομαι βοήθεια από το κοινό.
Ας σοβαρευτούμε λοιπόν κι ας εκφράσουμε την ήπια αγανάκτησή μας για την καραμέλα των «διανοούμενων» και την άποψή μας για αυτή την αόρατη ράβδο πνευματικής (my ass) καθοδήγησης.
Αν σου ζητήσουν να φτιάξεις ένα κατάλογο με τους δέκα πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, ή τις πιο ακριβές περιοχές στην Αθήνα ή τα πιο πετυχημένα φιλμ του Χόλυγουντ, εύκολα το κάνεις. Τα κριτήρια είναι αντικειμενικά. Αν όμως σου ζητήσουν δημιουργία λίστας με υποκειμενικά κριτήρια, τότε ανοίγουμε τους ασκούς του Αιόλου. Ποια είναι η καλύτερη εκτέλεση της 9ης συμφωνίας; Να προτείνουμε τον Φον Καραγιάν και τη φιλαρμονική Βερολίνου; Πριν προλάβουμε να το γράψουμε κάποιος θα αντιπαραθέσει τον Μπρούνο Γουόλτερ. Οι δέκα πιο σημαντικοί διανοούμενοι του πλανήτη; Oh wow! Και μόνο που κάθομαι να συνθέσω αυτή τη λίστα, αυτόματα νιώθω τη μέθη της διανόησης να με διαπερνά. Διότι περί μέθης πρόκειται εφόσον οι διανοούμενοι είναι άγνωστοι σε εμάς. Ούτε σε εφημερίδες γράφουν, ούτε παίρνουν σβάρνα τα κανάλια πριν ή μετά τις δώδεκα. Οι γνήσιοι διανοούμενοι είναι σιωπηλοί.
Το είδος που κυκλοφορεί είναι οι ψευτοδιανοούμενοι. Που χαρακτηρίστηκαν ως «ανώτεροι» διότι έχουν μια παιδεία που τους έχει αναγνωριστεί μέσω τρίτων φορέων. Οι φορείς που δίνουν βραβεία πχ. Μου έρχεται στο νου ο ανταποκριτής των Τάϊμς της Νέας Υόρκης, Γουόλτερ Ντάραντι, που κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ όταν είχε γράψει αυτό που η τότε ιντελιντζένσια ήθελε να ακούσει: οτι ο λιμός στην Ουκρανία ήταν ψέμα. Ενώ ο Μάλκομ Μάγκεριτζ που είχε αναφέρει τους μαζικούς θανάτους εξοστρακίστηκε στην Αγγλία και έμεινε άνεργος. Οι ψευτοδιανοούμενοι γράφουν σε σοβαρά περιοδικά και δίνουν οικονομοπολιτικές συμβουλές. Τη δεκατετία του 30 έγραφαν μανιωδώς για το πόσο ακίνδυνος ήταν ο Ναζισμός και για την ανάγκη αφοπλισμού της Δύσης.
Οι ψευτοδιανοούμενοι διδάσκουν στα πανεπιστήμια και απορρίπτουν αυτά που δεν καταλαβαίνουν. Σαν τον καθηγητή του Φρεντ Σμιθ (ιδρυτή της Φεντ-Εξ) στο Γέϊλ που του βαθμολόγησε την εργασία-πρόταση για «μέσα σε μια νύχτα» μεταφορά αντικειμένων με «Γ» διότι αν και η ιδέα ήταν ενδιαφέρουσα, για να κερδίσει βαθμό πάνω από τη βάση έπρεπε να ήταν και πραγματοποιήσιμη. Οι ψευτοδιανοούμενοι πτυχιούχοι γνωστών ιδρυμάτων διοικούσαν την ΙΒΜ το 1982 και είχαν αποφανθεί ότι $100 εκατομμύρια ήταν υπερβολικά για να αγοράσουν μια εταιρία σαν την Microsoft.
Επίσης οι ψευτοδιανοούμενοι είναι συγγραφείς. Οι Σαλμάν Ρασντί και Ουμπέρτο Έκο έχουν ενδιαφέρουσα φαντασία, εξιτάρουν το κοινό με το κρυφτούλι των ηρώων και τα ακροβατικά των λέξεων, αλλά δε δίνουν μαθήματα ορθολογισμού. Απλά καθοδηγούν και καπηλεύονται τα συναισθήματά μας. Και τέλος, για να συντομεύουμε, οι ψευτοδιανοούμενοι είναι αυτοί που διαβάζουν τους κλασσικούς όταν όλοι κοιτάνε. Σαν τον Χάρυ Τρούμαν που διάβαζε Θουκυδίδη και Κικέρωνα στο πρωτότυπο και όταν ο δικαστής Καρλ Βίνσον έκανε αναφορές στα Λατινικά, ο Τρούμαν τον διόρθωνε. Και που αυτόν τον Τρούμαν οι «διανοούμενοι» της ιστορίας τον κατέταξαν διανοητικά αμέσως μετά την κολοκύθα. Ή ο χειρότερος πρόεδρος των ΗΠΑ –σύμφωνα με τους ιστορικούς διανοούμενους-, ο Κούλιτζ, που μιλούσε πέντε γλώσσες.
Και σιωπούσε και στις πέντε.
Ο Αλμπερ Καμύ είχε γράψει πως ο διανοούμενος ξέρει να παρακολουθεί το μυαλό του. Οι ψευτοδιανοούμενοι μας καλούν να παρακολουθήσουμε το δικό τους μυαλό. Και να θαυμάσουμε την ιδιοφυϊα τους. Πράγμα που δικαιώνει τον μακαρίτη Μπάκλεϋ, ιδρυτή του National Review και συχνό επικριτή του Τσόμσκυ όταν έγραψε πως θα προτιμούσε να τον διοικούσαν τα πρώτα 100 ονόματα στον τηλεφωνικό κατάλογο της Βοστώνης παρά οι καθηγητές του Χάρβαρντ.
ΥΓ
Η άποψή μου είναι οτι ο διανοούμενος δεν έχει άποψη και γι αυτό κανείς δε του παίρνει συνέντευξη. Τον ενδιαφέρουν οι απόψεις άλλων και νιώθει άνεση με την σύνθεση στην οποία προβαίνει. Ο διανοούμενος διαβάζει τους κλασσικούς και σύγχρονους, όταν κανείς δεν τον κοιτά, διότι εκτιμά τα διδάγματα του Σοφοκλή, του Σαίξπηρ και του Μπρεζίνσκι, οτι δηλαδή ο κόσμος μας είναι πλημμυρισμένος από αβεβαιότητες και αντιθέσεις. Όπως διαβάζει τον πρόεδρο Μπους για να καταλάβει πως παντός είδους ηγέτες, συγγραφείς, πολιτικοί, σύζυγοι, γονείς, φίλοι, «αγανακτισμένα παιδιά», μπλόγκερ, μπορούν να αυτοκαταστρέφονται όταν μεθούν με το οινόπνευμα της ηθικής ή πνευματικής ανωτερότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου